Max Havelaar, de keurmerkorganisatie die staat voor betere werk- en leefomstandigheden van onder meer bananen-, cacao- en koffietelers, heeft nu de naam Fairtrade Nederland gekregen. Uit die stap blijkt het succes van een beweging, die in Nederland begon en inmiddels tot in alle uithoeken
van de wereld een structurele positie heeft verworven. Met deze naamswijziging is aangesloten bij de ontwikkelingen in vele landen elders in de wereld.
Grote vlucht na de start
De stichting Max Havelaar werd in gang gezet door de Nederlandse ontwikkelingsorganisatie Solidaridad en de Mexicaanse koffiecoöperatie UCIRI. Het initiatief werd bij de start in november 1988 in ons land ietwat smalend ontvangen. Want welke consument gaat er nu meer betalen voor een pak koffie als er in de winkel vele, iets goedkopere pakken naast liggen? Zo dachten veel mensen. Het bleek een misvatting, want producten met het Max Havelaar keurmerk hebben intussen een grote vlucht genomen. Aan koffie wordt in Nederland zo’n 6 miljoen kilo per jaar verkocht, een op de vijf bananen gaat tegenwoordig met Fairtrade keurmerk de winkel uit en bijna 90% van de Nederlandse huishoudens haalt Fairtrade producten in huis.
Enthousiasme in veel andere landen
Het initiatief werd bovendien enthousiast onthaald over de grens. Het keurmerk is tegenwoordig te vinden in 145 landen, van Noord- Amerika en Canada in het westen, tot Japan en Australië/Nieuw-Zeeland in het verre oosten. En daartussen in vele Europese landen. Het keurmerk staat op een groot scala van productgroepen uit ontwikkelingslanden; van koffie, cacao, tropisch fruit, thee, kruiden en rijst tot bloemen en katoen. Meer dan 70 landen in Latijns-Amerika, Afrika en Azië leveren de landbouwproducten. Er zijn 1,7 miljoen boeren en werknemers in zo’n 1800 organisaties bij betrokken. Zij profiteren van de hogere prijzen en premie die moeten bijdragen aan de vermindering van hun armoede.
Inburgering van de naam Fairtrade
Vele zusterorganisaties in het buitenland die het Nederlandse initiatief volgden, kozen bij de start eveneens voor de naam Max Havelaar en werkten nauw samen met de Nederlandse organisatie.
In 1997 leidde dat tot de oprichting van Fairtrade International, een federatie van alle landelijke keurmerkorganisaties in de wereld. De Fairtrade boeren en werknemers zijn voor de helft eigenaar van deze internationale keurmerk organisatie. De term Fairtrade raakte steeds verder ingeburgerd en buitenlandse organisaties zeiden de Nederlandse naam in latere jaren steeds vaker vaarwel.
Daarom besloot de stichting Max Havelaar ook over te stappen naar de naam Fairtrade. Alleen Zwitserland en Frankrijk opereren nog onder hun oude naam.
Multatuli, schrijver van boek Max Havelaar
Met deze naamswijziging werd afscheid genomen van de directe relatie met een van de bekendste boeken in de Nederlandse literaire geschiedenis. Dit is het boek Max Havelaar, geschreven in het jaar 1860, door Eduard Douwes Dekker (schrijvers naam Multatuli). Hij was ook korte tijd bestuursambtenaar op Java.
In 1988 zocht de startende stichting naar een aansprekende naam. Die werd gevonden in het boek van Multatuli, geschreven in 1860. Daarin ageerde hij fel tegen de wantoestanden in het voormalige, gekolonialiseerde Indonesië.
De naam Max Havelaar werd indertijd gekozen, zo werd het in 1988 uitgelegd, ‘omdat de situatie van koffieboeren sindsdien helaas weinig is verbeterd en het protest van Multatuli nog steeds actueel is’. Als logo gold toen een afbeelding van een Mexicaanse koffieboer van de coöperatie UCIRI, die de eerste koffie ging leveren. Het loslaten van de naam Max Havelaar betekent dan ook niet dat de activiteiten van de organisatie zullen veranderen.
Meer Fairtrade hard nodig
De laatste jaren neemt de aandacht voor duurzaamheid en de herkomst van producten sterk toe. De corona pandemie heeft de grote ongelijkheid in de wereld alleen maar zichtbaarder gemaakt. Dus eigenlijk staan we nog maar pas bezig met noodzakelijke veranderingen. Fairtrade is daarom belangijker dan ooit.
