Als je bij het boodschappen doen kiest voor producten met een keurmerk heb je meestal het beste product, of in ieder geval het minst slechte product te pakken. Als het gaat om palmolie, een tropisch landbouwproduct dat in duizenden producten zit, lijkt een palmolievrij product de beste keuze. Want tegen de tijd dat die sector met echt ‘duurzame palmolie’ komt, is er misschien geen regenwoud in Azië meer over. Over een letterlijk en figuurlijk glibberig goedje.
In heel veel producten
In de meest uiteenlopende producten komt palmolie voor. In cosmetica, margarine, schoonmaakmiddelen en zeep – denk bijvoorbeeld aan “Palmolive”- maar ook in pizza, beschuit, snoep of pindakaas. Tien procent van de wereldproductie werd in 2012 ingezet als biodiesel.
Bij voedingsmiddelen zie je het wel op de verpakking vermeld, bij cosmetica en schoonmaakproducten nauwelijks. Er zijn ruim 200 chemische aanduidingen waarin palmolie is gebruikt.
Grote opbrengst per hectare
De palmolieboom levert per hectare 4 tot 10 keer meer olie op dan andere gewassen. Voor dezelfde hoeveelheid olie verkregen uit andere gewassen is 9 (!) keer zo veel oppervlakte aan landbouwgrond nodig! Om deze redenen is het economisch een zeer waardevolle grondstof, en daarom is er een grote vraag naar palmolieplantages in armere landen met een tropisch klimaat.
Grote problemen door nieuwe grote palmolieplantages
Sinds
1970 stijgt wereldwijd de vraag naar plantaardige oliën. Dat leidt tot de aanleg
van grootschalige oliepalmplantages. Eerst wordt tropisch oerwoud gekapt. De oorspronkelijke oerwoudbewoners, zoals oerang
oetans en chimpansees, maar ook locale boeren die daar al van oudsher kleine
palmolie plantages hadden, raken daardoor hun leefgebied kwijt. De
landrechten van de lokale bevolking worden lang niet altijd gerespecteerd. Uitbuiting
van plantagearbeiders is geen uitzondering.
Er zijn periodiek grote (veen)branden in gebieden waar palmolieplantages komen.
Dit is wereldwijd een van de grootste oorzaken van
de uitstoot van CO2; dus zeer nadelig in de strijd tegen
klimaatverandering.
Positieve kanten palmolie
Palmolie
levert een belangrijke bijdrage aan de economie van landen als Indonesië en
Maleisië.
Voorstanders van palmolieproductie stellen dat het
hier gaat om een vorm van duurzaam landgebruik omdat de palmen de bodem
permanent bedekken, zodat de bodem wordt beschermd tegen bodemerosie. Ook zijn
weinig kunstmatige meststoffen nodig, zolang tenminste de uitgeperste
oliepalmpitten als bemesting worden gebruikt.
Het milieuvoordeel van palmolie voor biobrandstof zoals biodiesel ter
vervanging van fossiele brandstof is omstreden.
Certificering van duurzaam geproduceerde palmolie
Wereldwijde milieu/maatschappelijke organisaties zoals het Wereld Natuur Fonds(WNF) en Greenpeace strijden al jaren tegen de nadelen van palmolieplantages. Dit heeft geleid tot de Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO, Ronde Tafel voor duurzame palmolie) en het in dat kader ontstane RSPO keurmerk, zie beeld hiernaast, zie www.rspo.org.
Er is ook kritiek op dat keurmerk; zie bijvoorbeeld www.orangutanrescue.nl.
Inmiddels wordt ca. 20% van de palmolie geproduceerd met RSPO keurmerk.
Wat kan jij doen?
a.
Koop palmolievrije producten; zie www.zaailingen.com
b. Vraag naar palmolievrije producten in de supermarkt of naar producten met
het RSPO keurmerk
c. Oriënteer
je op bedrijven die bezig zijn in de goede richting: zie palmoliescorekaart WNF
N.B.
Dit artikel is gebaseerd op gegevens van eerlijk winkelen (zie eerlijkwinkelen.nl),
het RSPO keurmerk(rspo.org) en het Wereld Natuur Fonds (wnf.nl).