Slimme marketeers laten ons consumenten geloven dat ‘palmolievrij’ synoniem is aan ‘duurzaam’. En aan de mensen die werken in de palmoliesector wordt daarbij geen aandacht besteed. Maar omdat de alternatieven voor palmolie méér landbouwgrond vereisen, is het risico op natuurvernietiging groter.
Dit artikel is grotendeels gebaseerd op informatie van Solidaridad, zie www.soldaridad.nl
Mis informatie over palmolie
Misvattingen over de vermeende milieuvoordelen van ‘palmolievrij’ worden de laatste tijd vrij breed verspreid. Dit zorgt voor afleiding van wat er daadwerkelijk moet gebeuren om ontbossing en andere natuurvernietiging door palmolie plantages te voorkomen, namelijk de productie van palmolie verduurzamen. En ook de onderliggende armoedeproblematiek moet aangepakt worden. Met name in Maleisië en Indonesië wordt veel bos, vooral tropisch regenwoud, gekapt voor palmolie plantages en is er veel armoe bij de mensen die in de palmoliesector werken.
Alternatieven voor palmolie
Alle alternatieven voor palmolie leveren minder olie per hectare dan de oliepalmvrucht. Voor koolzaadolie en zonnebloemolie is bijvoorbeeld ca 5 keer meer landbouwgrond nodig dan palmolie. Voor sojaolie is dit zelfs een factor 8 !
De productie van de andere, veel beperkter geteelde alternatieven wordt vaak gekenmerkt door milieu- en mensenrechtenproblemen, alleen zijn deze minder bekend dan de problemen rond de bekende, zeer veel geteelde palmoliebomen..
Palmolie zeer veel toegepast
Palmolie is onder meer grondstof voor persoonlijke verzorgingsproducten zoals zeep, crèmespoeling, deodorant, zonnebrand crême, shampoo, en was- en reinigingsmiddelen. Verder is het een belangrijke grondstof voor bio brandstoffen. Ook zit het in veel voedingsmiddelen, zoals frituurolie, chips, koekjes, pindakaas en sauzen. Ca. 40% van alle gebruikte plantaardige oliën wereldwijd is palmolie.
Momenteel wordt wereldwijd ca. 75 miljoen ton per jaar gebruikt.
Drie miljoen mensen genegeerd
De rol van kleine boeren wordt in het debat over palmolie doorgaans over het hoofd gezien. Terwijl momenteel zo’n 30% van de wereldwijde palmolieproductie door 3 miljoen kleine boeren wordt geproduceerd. Zij hebben doorgaans een plantage van zo’n 5 hectare. Aangezien oliepalmen iedere twee weken geoogst kunnen worden, zorgt het voor een regelmatig inkomen. In vergelijking met koffie, cacao en thee biedt palmolie een beter perspectief. Desondanks verdienen kleine boeren doorgaans te weinig om te investeren in duurzame landbouwmethoden.
In de palmolieketen gaat de winst voornamelijk naar grote raffinaderijen (zoals Wilmar International en Musim Mas), producenten van consumentengoederen (zoals Unilever en Mondelez) en winkelketens zoals Walmart en Aldi.
Ook al levert palmolie boeren gemiddeld meer op dan cacao en koffie, nog steeds is dat maar net genoeg om van te leven. Het meeste geld wordt verdiend door raffinaderijen (16% winst) en producenten van consumentengoederen (38% winst).
Dit is duurzame palmolie
Om de productie van palmolie te verduurzamen, moeten verschillende dingen gebeuren, waaronder:
. Een einde aan natuurvernietiging en het schenden van landrechten om plaats te maken voor plantages en leefbaar inkomen voor de kleien boeren.
. Leefbaar inkomen en betere werkomstandigheden voor arbeiders op plantages en in de verwerking. Daar is vakbondsvrijheid voor nodig.
. Het beperken en veiliger maken van het gebruik van pesticiden, om vervuiling en gezondheidsproblemen tegen te gaan.
. Meer biodiversiteit op en rond plantages, inclusief ruimte voor dieren als olifanten.
Wat kan ik als consument het beste doen?
Kies voor producten met palmolie die RSPO-gecertificeerd is, zie de keurmerkenwijzer van Milieu Centraal. RSPO ondersteunt de verduurzaming van de palmoliesector. Deze keuze maken is niet altijd eenvoudig, want het staat niet overal op de verpakking.
Belangrijk: stel vragen bij de klantenservice van je supermarkt of merk. Je kunt vragen naar RSPO certificering. Of de kleine boeren genoeg verdienen om er met hun gezin van te leven én te investeren in verduurzaming. En of de arbeiders op de plantages een leefbaar loon ontvangen en vakbondsvrijheid hebben.